Skip to main content

Posts

Хүн бүр адилгүй нь сайхан

Би мөр нэгт Монгол хүмүүсээ хараад гайхаж бахаддаг. Бид цөөхүүлээ ч, үзэл бодол, шашин шүтлэг, итгэл үнэмшлийн ялгаатай байдлаараа ямар ч том улсаас дутахгүй. Монголчуудаа төсөөлөхөөр дэлхий ертөнцөд байдаг бүхий л өнгийг шингээсэн гайхалтай үзэсгэлэнтэй солонго шиг санагддаг. Ингэж бодохоор цөөхөн хүн амтай нэг жижиг улсад амьдарч байгаа биш, харин амьдралыг таньж мэдэх боломж дүүрэн энэ ертөнцийн бүхий л өнгө төрхийг агуулсан гайхамшигт хүмүүстэй хамт амьдарч байна гэж бодогддог юм. Үзэл бодол зөрүүтэй байх заримдаа амаргүй санагддаг. Ах дүүс, хамаатан садан, найз нөхөдтэйгөө шударга ёс, шашин шүтлэг, Монгол хүний мөн чанар гээд л өргөн сэдвээр маргаж тэс өөр үзэл бодол, итгэл үнэмшил илэрхийлэн, надад маш ойлгомжтой миний өнцгийг харахгүй байгаад нь бухимдана. Гэхдээ энэ л хүмүүс миний амьдралыг баян болгож, энэ л хүмүүс надад амьдралын олон талыг таниулж байгаа гэдгийг ухаарахаараа талархах сэтгэл төрдөг юм. Үнэндээ Монгол Улсын гурван сая хүн яг над шиг харагддаг, над шиг боддог,
Post a Comment
Read more
Recent posts

Кантын "Гэгээрэл гэж юу вэ?" эсээ

Иммануэл Кант нь Германы гүн ухаантан, орчин үеийн философийг үндэслэгчдийн нэг юм. Тэрээр 19, 20-р зууны философийн гол ойлголтуудыг томъёолж, өнөөдөр ч этик улс төрийн философи, болон өөр олон салбарт онцгой нөлөөтэй байсаар байна. Иммануэл Кантын "Гэгээрэл гэж юу вэ?" эсээг эндээс татаж авна уу.
Post a Comment
Read more

Кант, “Гэгээрэл гэж юу вэ?” (1784)

Орчин үеийн философийг үндэслэгчдийн нэг Иммануэл Кант  (Immanuel Kant) -ийн “Гэгээрэл гэж юу вэ?” нэртэй алдартай эсээний англи орчуулгыг уншаад надад маш гүнзгий сэтгэгдэл төрж билээ. Эсээг илүү сайн ойлгох, мөн уншсанаа бусадтай хуваалцах үүднээс эх хэлрүүгээ орчуулах оролдлого хийсэн юмаа. Та бүхэн хараад сайжруулах санал, орчуулгын алдаа мадаг байвал комментоор өгөөрэй . [1]   Гэгээрэл гэж юу вэ? Гэгээрэл гэдэг бол хүн өөртөө бий болгосон балчир байдлаас аа  гарахыг хэлнэ. Балчир байдал гэдэг нь бусдын удирдлага, чиглэлгүйгээр өөрийн оюун ухааныг ашиглах чадваргүй байдал юм. Өөрийгөө балчир болгодог шалтгаан нь оюун ухаан дутсанд бус харин оюун ухаанаа бусдын заавар, чиглэлгүй ашиглах шийдэмгий зан, эр зориг дутсанд байдаг.  Sapere aude!     [Танин мэдэх зоригтой бай!]   “Өөрийн оюун ухаанаа ашиглах эр зоригтой бай!”-энэ бол гэгээрлийн уриа. Залхуу, хулчгар байдал нь хүн төрөлхтний дийлэнх хэсэг, байгаль тэднийг аль хэдийн хөндлөнгийн  удирдлагаас чөлөөлчхөөд байхад ч  (naturalite
Post a Comment
Read more

Хэн, яах гэж хэлэв?

Монгол авлига  ихтэй улс. 2020 оны байдлаар авлигын  индексээр  111 -д жагсаж байна. [1]  Авлига буюу төрийн өмчийн хулгай, төрийн албыг завхруулан хувийн ашиг сонирхолд ашигладаг луйварт холбогдоогүй төрийн өндөр албан тушаалтан үгүй бололтой. Өмнөх ерөнхийлөгч Х .Баттулга одоогийн парламентад хэлсэн үгэндээ “тэртээ тэргүй одоогийн УИХ-ын гишүүдийн талаас илүү хувь нь гэмт хэрэгтэн байна...2016 оны парламент ч ийм байсан” [2]  гэж хэлснийг сонсоод үнэхээр цочирдож билээ. Хэрэв хэн нэгэн хэвлэл мэдээллээр танай байгууллага, танай компаний талаас илүү нь гэмт хэрэгтэн гэж хэлвэл надад туйлийн доромжлол мэт санагдан нэрээ цэвэрлэх гэж эцэст нь хүртэл хөөцөлдөх байсан. Харин энэ мэдэгдлийг парламент ч, төрийн байгууллагууд ч тоосон шинжгүй өнгөрсөн.   Ер нь сүүлийн үед   төрийн өндөр албан тушаалтнууд хэвлэл мэдээллээр нэг нэгнээ хулгайч, луйварчин гэж зарлан би бага идсэн, чи их идсэн гэж дуулиан шуугиан тарих нь элбэг боллоо. Ийм мэдээ олон нийтийг нэг хэсэг шуугиулаад замхардаг , н өгө
Post a Comment
Read more

“Нэг өдрийн цалин” хандив уу эсвэл татвар уу?

Саяхан болсон “Хүүхдийн төлөө фонд”-той холбоотой хуримтлал үүсгэх арга хэмжээ нь  олон нийтэд нээлттэй бөгөөд хүссэн иргэн сайн дураар хандив өгөх боломжтой байв. Гэтэл энэ арга хэмжээнд оролцсон төрийн өндөр албан тушаалтнууд олон мянган ажилчдын нэг өдрийн цалингаас бүрдсэн хандив өргөж эсвэл нэг өдрийн цалингаа хандивлах уриалга гаргаж байсан нь гайхширал төрүүлж байлаа. Социализмын үед “нэг өдрийн цалин”-гаа хандивлахыг уриалж иргэдээс мөнгө татдаг байсан бөгөөд тэр үеийн захиргаадалтын тогтолцоондоо ч тохирсон арга байсан. [1] Харин зах зээлийн тогтолцоотой, ардчилсан нийгмийн хандивын аянд ийм уриалга нь хандив цуглуулах талаасаа ч, хувь хүний өмчлөх эрхийн талаасаа ч зохисгүй юм. Хувь хүний орлого, цалинг зөвхөн тухайн хувь хүн шийдэж зарцуулдаг бөгөөд өөр хэнд ч өмнөөс нь шийдэх эрх байхгүй. Хандив өгөх эсэх нь хувь хүний өөрийн таашаал сонирхол, орлого, зарлагын тооцооноос гарсан сайн дурын шийдвэр бөгөөд иймдээ ч хандив хэмээн нэрлэгддэг. Зарим иргэн өг
Post a Comment
Read more

Халлоуин

Охин маань ойрын хэдэн өдөр ярьж догдолж байгаа цорын ганц сэдэв нь Халлоуин юм. Ямар дүрд хувирах, хэдэн айлаар явах, хэр их чихэр цуглуулах, хэдэн айл чихэр өгөх бол гээд л … Халлоуин тойрсон энэ ярианаас энэхүү тэмдэглэлийг бичих санаа төрлөө. Учир нь Халлоуин бол Монголчууд бид өөр хоорондоо хамгийн их санал зөрдөг баяр юм. Миний хувьд аливаа баярт дуртайн нэг адилаар Халлоуинд ч бас дуртай. Халлоуины баярт дуртай байх хэдэн энгийн шалтгаан надад бий. Нэгдүгээрт, Халлоуин олон хүүхдийг баярлуулах боломж олгодог. Өөрийнхөө хэрээр өөрчлөгдөж, өхөөрдмөөр хөөрхөн дүртэй, эсвэл айдас төрөм дүртэй болсон хүүхдүүдэд дуртай чихэр, амттанг нь өгч баярласан царайг нь харах үнэхээр сайхан байдаг. Ялангуяа, Монголд цөөхөн айлууд тэмдэглэдэг болохоор зориг гаргаж хаалга тогшоод, айдас, болгоомжлолтойгоор чихэр өгөх үү гэж асууж байгаа царай нь чихэр хараад баяр, талархлаар гэрэлтэхийг харах үнэхээр сайхан байдаг. Хоёрдугаарт, “томчуудад” нэг өдөр хүүхэд шиг аашлах боло
Post a Comment
Read more